Voltooid leven

Boeken

‘Nu ik oud word’ (pdf)
Raad van Kerken, februari 2018.

Brochure van de Raad van Kerken om zingevingsvragen in de laatste levensfase bespreekbaar te maken. Wat kun je als naaste betekenen in de ontmoeting met mensen voor wie de kwaliteit van leven onder druk is komen te staan? Nogal wat ouderen hebben het gevoel dat de kerk hen in de steek laat. De kerk zou kunnen bijdragen aan het bespreekbaar maken van de levensthema’s. De brochure geeft suggesties. De uitgave over de ‘Vierde levensfase’ die bij de Raad van Kerken is verschenen (maart 2018) kan worden gebruikt voor toerustingswerk in de plaatselijke parochie of gemeente.
De brochure is gratis te downloaden (via de link hierboven), evenals gespreksmateriaal bij de brochure Nu ik oud word

Als de dood. Trage vragen in het euthanasiedebat
Annemarieke van der Woude
Meinema, 2015.

Bestaat er een recht op stervenshulp? Wat is de status van de wilsverklaring? Komt iemand die psychisch ziek is voor euthanasie in aanmerking? Is iemand die dementeert nog dezelfde persoon als vroeger? Het zijn kwesties uit het hedendaagse euthanasiedebat die in ‘Als de dood’ aan de orde komen. Annemarieke van der Woude benadert het debat vanuit een nieuwe invalshoek en pleit ervoor de categorieën ‘euthanasie’ en ‘hulp bij zelfdoding’ te vervangen door ‘terminaal ziek’ en ‘niet-terminaal ziek’.
Dit boek biedt een handreiking voor het stellen van goede vragen. De antwoorden zullen afhangen van de persoonlijke overtuiging van de lezer. ‘Als de dood’ geeft daarvoor alle ruimte.

Dr. Annemarieke van der Woude (1963) is theoloog. Zij was jarenlang werkzaam als predikant-geestelijk verzorger in een verpleeghuis en was als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Momenteel is zij predikant van de Remonstrantse Gemeente Oosterbeek. Eerder schreef zij over het levenseinde het boek ‘Het doodshemd heeft geen zakken’ (Meinema, 2011).

De mythe van het voltooide leven. Over de oude dag van morgen.
Frits de Lange
Meinema, 2007.

De babyboomers van nu maken zich op voor hun tweede jeugd op de leeftijd dat hun ouders gingen denken aan hun pensioen. Ze worden ouder, en er zijn meer ouderen dan ooit.
De tweede levenshelft heeft nog nooit zo lang geduurd. Maar tegelijk weten we minder dan ooit er zin aan te geven. Willen we eigenlijk wel oud worden? En hoe worden we dan goed oud? Collectieve antwoorden op die vraag brokkelen af; met de nieuwe ouderen is ook de ouderdom geïndividualiseerd. Hoe kunnen we dan toch zinnig over oud worden spreken?
In dit boek wordt gezocht naar wegwijzers in het niemandsland van de nieuwe ouderdom. Goed oud worden vraagt op zijn minst om evenwichtskunst, waarin gezondheid, autonomie, gemeenschap en zingeving met elkaar in balans worden gebracht. De generatie ouderen op komst is echter ook de eerste die groot geworden is met waarden als zelfontplooiing en authenticiteit. Kunnen we daarmee oud worden?
De schrijver van dit boek (lichting 1955) denkt dat het kan. Maar dan moeten we wel eerst van de jeugdwaan van de babyboomers worden verlost en weer leren wat het is om eindig te zijn.

Frits de Lange is als hoogleraar ethiek verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit.

Voltooid. Nieuw licht op een zelfgekozen dood.
Bert Keizer
Ambo/Anthos 2018

‘Voltooid’ van Bert Keizer is onderdeel van de essayreeks Nieuw Licht, waarbij Nederlandse denkers een klassiek geworden essay naar de hedendaagse wereld toe trekken om te zien hoe houdbaar de ideeën zijn. Arts en filosoof Bert Keizer herleest als ervaren stervensbegeleider Humes ‘Over zelfdoding’ en werpt nieuw licht op de praktijk en de theorie van een vrijwillig levenseinde. Keizer schreef de bestsellers ‘Het refrein is Hein’ en ‘Onverklaarbaar bewoond’.
We kenden al de luxe van een lang, zorgeloos leven na ons pensioen, nu willen we ook de luxe van een korte, pijnloze dood voor de aftakeling. De Schotse filosoof David Hume pleitte al in de achttiende eeuw voor het recht op een zelfgekozen dood. We hebben evenveel recht op zo’n einde als op de vrijwillige keuzes ín het leven. ‘Ik dank de voorzienigheid, niet alleen voor het goede dat ik reeds heb ontvangen, maar ook voor het vermogen dat ik bezit om aan het kwaad dat me bedreigt te ontkomen.’ Hoe logisch dit ook klinkt, het gebruik van ‘voltooid leven’ als argument om er een eind aan te maken heeft grote gevolgen voor ons idee van een waardevol leven.

Willen sterven. Over de autonomie en het voltooide leven.
Paul van Tongeren
Kok, 2018

‘Wie anders dan ik zelf zou het recht hebben om zelf te beslissen over mijn leven?’ In dit essay ‘Willen sterven’ van Paul van Tongeren wordt die notie autonomie nader onderzocht, evenals het begrip van de wil, dat immers een centrale rol speelt in die veronder-stelde autonomie. In existentiële keuzesituaties stuit de autonomie op haar grenzen. Paul van Tongeren zet de filosofie in voor een verheldering van de problemen die schuilgaan achter de vanzelfsprekendheden van de eigen tijd.

Gerōn – Tijdschrift over ouder worden en samenleving
Bohn Stafleu van Loghum

Tijdschrift met informatie en opinies uit beleid, praktijk en wetenschap. Aandachtsgebieden: welzijn (met o.a. ethische vragen, zingeving), zorg, huisvesting, inkomen.

Drempel. Over leven met sterven
Magazine van het Landelijk Expertisecentrum Sterven.
Adveniat, september 2018.

Films en documentaires

Arthur & Claire
Duitsland / Australië / Nederland
Drama
100 minuten
geregisseerd door Miguel Alexandre
met Hannah Hoekstra, Josef Hader en Rainer Bock

Arthur reist naar Amsterdam, om in een levenseindekliniek zelfbewust euthanasie toe te passen. In zijn laatste nacht stoort hij zich aan de harde muziek in de kamer naast hem van zijn hotel. Daar slaapt de jonge Claire die zich in deze nacht van het leven wil beroven en vastberaden is. Arthur is ter plaatse en vanaf dat moment stelt hij zijn eigen situatie in ander daglicht.

Levenseindekliniek
2016
Nederland
Documentaire
54 minuten
geregisseerd door Marcel Ouddeken en Hans Kema

Gedurende meer dan een jaar zijn enkele mensen gevolgd die een verzoek tot euthanasie gedaan hebben bij de levenseindekliniek. Deze kliniek is speciaal opgericht voor mensen die om wat voor reden dan ook niet bij hun eigen huisarts terecht kunnen. Er worden drie zaken getoond: een demente vrouw, een psychiatrisch patiënt en een vrouw van 100 jaar, die klaar is met leven.

http://www.thisistheend.nl/kijk-online/
(initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie)

Boeken

Films en documentaires

Muziek

Links

Over