Ik las een interessant artikel van Tony Crabbe, een bedrijfspsycholoog. Hij vraagt zich af hoe een leven zonder tijd eruit zou zien, zonder het constante gevoel dat je achterloopt, zonder het frustrerende gevoel dat je de race tegen de klok weer aan het verliezen bent. Kun je je een dag voorstellen waarop je niet zou willen dat er meer uren in die dag zouden zitten? Het is duidelijk tot wie deze psycholoog zich richt. Het zijn de dertigers, de veertigers en vijftigers, de drukbezette, met taken, afspraken en netwerkcontacten overbeladen mensen. Niet ieder heeft daar last van. Maar er is wel iets van die enorme tijdsdruk in geslopen bij ons allemaal. De klok is overheersend geworden. Alles draait om tijd. Terwijl, bijvoorbeeld, mensen een eeuw of wat geleden bezig waren met taken in plaats van zich druk te maken om de vraag of je niet te laat was op je volgende afspraak.
To-do-lists
In het huidige leven proberen de meeste mensen de tijd te slim af te zijn. Dat doen ze door lijstjes te maken met taken. To-do-lists. Of door hun best te doen om alle e-mails te beantwoorden. Of door zo laat door te werken dat ze naar bed gaan met het idee dat alles af is. Maar de ellende is dat als het ene klaar is, het andere weer wacht. Het is een onafzienbare zee van taken en plichten. Hoe meer contacten we hebben, hoe meer we moeten doen. Ons leven, in het algemeen gesproken, is te druk, te vol en te belangrijk in eigen ogen geworden. Ook dat laatste. We spreken over tijdmanagement. Maar als we gaan plannen, wordt het alleen maar nog drukker. Als we nog meer uit onze tijd willen halen, verliezen we aandacht en we worden er alleen maar ongelukkig van. Crabbe wijst erop dat gesprekken met medemensen die van belang zijn, geen kans krijgen om diepgaand te worden, omdat we ons laten afleiden door de mailbox, de whatsapp-groep of door alle gedoe op de sociale media. Herkenbaar nietwaar, in elk geval voor mij. Het is te veel, meer dan goed is.
Aandacht
Wat mij aansprak in zijn artikel is dat het misschien ooit zo was dat de kloktijd heel belangrijk werd, maar dat we nu ons moeten gaan bezig houden met de schaarste aan aandacht. Tijd is niet langer geld, zegt hij. Nu gaat het om aandacht. En als ik dat lees, zou ik zo’n man wel willen zoenen. Mijn vak bestaat voor meer dan de helft uit aandacht, aandacht hebben voor mensen. Me verdiepen in hun zorgen of complexiteit. Maar ook aandacht voor de kieren van dit bestaan. Waar valt licht naar binnen? Waar zitten de patronen? En hoe zit het met die momenten dat we de tijd vergeten, alsof die dan stil staat (mooie uitdrukking), dat we zoveel aandacht hebben voor iemand of iets: een klein kind, een lieveheersbeestje, muziek, de schoonheid van wat er onder de motorkap van je auto zit… Hoe je dat doet? Je aandacht richten. Jezelf helpen door terug te gaan naar hoe het ook alweer was. Weg van te veel.
Aart Mak is pastor bij Kerk Zonder Grenzen, het omroeppastoraat van Radio Bloemendaal, en redactielid van Open Deur.